Comparison of Ahmed Pasha and Ahmed-i Rıdvân’s odes with “la’l” redif

Klâsik dönem Türk şairleri, şiirlerinde birçok malzemeyi farklı tasavvurlarla söz konusu etmişlerdir. Bir kısım unsurları ise, değişik nazım şekillerinde redif olarak seçmişlerdir. Redif sözcükleri, manalarına, ses değerlerine, renk, şekil, koku ilgilerine göre, şiirlerde türlü çağrışımlara zemin hazırlamışlardır. Şairler, başka unsurun yanında bir objelere de rediflerde yer vermişlerdir. Renkleriyle, parlaklıklarıyla dikkati çeken bazı değerli taşlar, beyit düzeyinde ele alınmalarının yanında, kullanılmışlardır. Bu bağlamda, firuze, lâl, mercan, yakut gibi başta teşbih olmak üzere, edebî sanatlara konu edilmişlerdir. Esasen renkleri bulunmakla birlikte, daha ziyade kırmızı rengiyle ön plana çıkan şairlerin kayıtsız kalmadığı kıymetli taşlardandır. XV. yüzyıl şairlerinden Ahmed Paşa’nın Fatih Sultan Mehmed ve XVI. asır Ahmed-i Rıdvân’ın Sultân II. Bâyezid için yazdıkları “la’l” redifli kasideleri vardır. Kasidelerden ilki elli dokuz, ikincisi yirmi beş beyittir. “mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün” kalıbıyla yazılan şiirlerin ortaklığı kafiyeleri ortaktır. bakımdan, şiiri zemin/model şiir, kasidesi ona yazılmış naziredir. Her iki manzumede, klâsik kaside bölümleri olan nesib, medhiye, fahriye kasidesinde dua bölümü bulunurken şiirinde yoktur. Makalede, kasideler; nazire, mazmun ortaklığı, kullanımı kelimesinin tedaileri bakımından mukayeseli değerlendirilecektir.